Mija 80 lat od wyzwolenia Mikstatu z okupacji niemieckiej. Miasto rozpoczynało nowy okres historii. Atmosferę i dynamikę tamtych czasów poznać możemy na podstawie zapisów Kroniki Publicznej Szkoły Powszechnej w Mikstacie. Oddajmy więc głos narracji kronikarza.

„22 stycznia 1945 roku w nocy o godzinie 23.00 (z poniedziałku na wtorek) wojska rosyjskie przechodziły przez Mikstat w marszu na Berlin. Nieopisana radość zapanowała w mieście i w sercu każdego Polaka. Niemcy uciekli już w sobotę 20 stycznia 1945 roku. Jako ostatnia uchodziła policja. Od 20 stycznia do 22 stycznia panował w mieście pewien zamęt – bezrząd. Jednak już 20 stycznia zaprosił kurendą na godzinę 7.00 wieczorem Kasprzak Władysław kilkunastu obywateli do lokalu Zarządu Miejskiego, by utworzyć jakiś tymczasowy zarząd. W mieście byli jeszcze częściowo Niemcy, jednak władz niemieckich już nie było, a w niedzielę 21 stycznia przyszedł od strony Grabowa oddział „Volssturmu”, który po ulicach miasta obserwował sytuację. W zebraniu powyższym wzięli udział: ks. proboszcz Rosochowicz Bonifacy, ks. proboszcz Lis Władysław, dr Straburzyński Edward, Zaremba Roman malarz, Augustyniak Edmund rolnik, Sygo Stanisław obuwnik, Głogowski Marian, Biegański Kazimierz kasjer miejski, Strzelec Jan przemysłowiec, Szymanowski Antoni drogerzysta, Biegański Władysław kupiec, Noak Edward nauczyciel (w czasie okupacji listowy), Jański Bolesław właściciel mleczarni, Długosz Ignacy nauczyciel z Przedborowa ( w czasie okupacji „dyrektor” ogrodów miejskich), Vogel Roman, Menzfeld Stefan nauczyciel. Zebranie trwało do godziny 9.00 (wieczorem). Było bardzo burzliwe i jak się ludzie wyrażają, przedstawiające jeden bałagan. Kłócili się o władzę. Ludność miasta czuła się dotknięta tym, że tylko niektórych obywateli zaproszono, a nie całe miasto. Oprócz zaproszonych więc przyszło później jeszcze bardzo wielu z miasta i bałagan powiększał się. W pewnym momencie ktoś krzyknął „że Niemcy idą” – więc wszystko porozbiegało się do domów i zostało na zebraniu około 5 – ciu. Na powyższym zebraniu powierzono na wniosek ks. Rosochowicza klucze miasta ob. Sygo Stanisławowi i utworzono również chwilowy organ porządku i bezpieczeństwa, który by czuwał nad porządkiem w mieście.

29 stycznia 1945 roku zwołano ponowne zebranie obywateli miasta na zarządzenie komendanta wojennego starszego lejtnanta Dżemalena do lokalu Hojeńskiego i tam wybrano tymczasowy Zarząd Miejski, do którego weszli: Sygo Stanisław obuwnik jako tymczasowy burmistrz, Noak Edward nauczyciel jako zastępca burmistrza, Długosz Ignacy nauczyciel jako sekretarz, Zaremba Roman malarz jako komendant milicji, Vogel Roman jako zastępca komendanta, Zaremba Stanisław handlarz jako kierownik akcji wyżywienia. 1 lutego 1945 roku komendant wojenny zwołał ponowne zebranie obywateli do lokalu Hojeńskiego. Wobec rezygnacji Sygi Stanisława ze stanowiska tymczasowego burmistrza, wybrano tymczasowym burmistrzem i wójtem na miasto i gminę Mikstat Kasprzaka Władysława. 20 lutego 1945 roku zwołano na salę ob. Martinsowej publiczne zebranie i na tym zebraniu dokonano wyboru Miejskiej Rady Narodowej. Wyborom przewodniczył tymczasowy burmistrz Kasprzak Władysław. Do Miejskiej Rady Narodowej miasta Mikstatu weszli: Żemełka Roch bankowiec, Nędzyński Jan I piekarz, rolnicy Matylewicz Antoni, Krzywański Julian, Furmanek Piotr, Wnuk Edmund, Kałkus Władysław, Karwik Edmund, Siankiewicz Czesław małorolny, Narloch Stefan malarz, Krzywański Teofil cieśla, Guździoł Jan małorolny.

Od 1 marca 1945 roku przestał urzędować jako burmistrz Kasprzak Władysław, a w jego miejsce mianowano komisarycznie burmistrzem Głogowskiego Mariana, którego w dniu 14 marca Miejska Rada Narodowa wybrała stałym burmistrzem. Zastępcą burmistrza wybrano Żemełkę Rocha.

W przeciągu więc niecałych dwóch miesięcy od dnia wyzwolenia ustaliły się cywilne władze miasta. W kilka dni po przejściu czołowych oddziałów szturmowych rosyjskich kwaterował w mieście jakiś wielki sztab rosyjski – prawie wszystkie domy zajęte były na kwatery dla oficerów rosyjskich. Według relacji Sieronia Mieczysława, który wtedy należał do Milicji Obywatelskiej kwaterował w mieście sam marszałek rosyjski Żukow, głównodowodzący frontem białoruskim.”

Po przybyciu do miasta przedwojennego kierownika szkoły Idziego Rogali przeprowadzono zapisy uczniów. Już 19 lutego 1945 r. 261 uczniów rozpoczęło naukę w mikstackiej szkole. W dowód wdzięczności za ocalenie i wyzwolenie miasta z okupacji niemieckiej 10 listopada 1946 roku poświęcono przy ul. Krakowskiej pomnik Serca Maryi. Aktu poświęcenia dokonał ks. proboszcz Józef Paschke przy udziale burmistrza Mariana Głogowskiego i radnych miejskich. Uroczystość uświetnił chór szkolny „wykonując pieśni na trzy głosy”. Niedawno z inicjatywy Zarządu Samorządu Mieszkańców Miasta Mikstat pomnik został odnowiony a otoczenie jego pięknie zagospodarowane.