Historia Kotłowa

KOTŁÓW – prastara wieś królewska. Najstarsza wzmianka pochodzi z 1203 r. W dokumencie fundacji kościoła w Trzcinicy, w otoczeniu biskupa wrocławskiego wymieniony jest Mikołaj z Kotłowa. Zgodnie przyjmuje się, że zapis ten dotyczy proboboszcza kotłowskiego. Wg Jana Długosza kościół w Kotłowie wzniesiono z fundacji palatyna Piotra Włostowica. Ponieważ Kotłów był własnością monarszą, zgody na fundację musiał udzielić Bolesław Krzywousty. W aktach wizytacji kanonicznej z 1670 r. wymieniono rok 1108, jako datę fundacji. Na XII – wieczne pochodzenie wskazują partie ścian z ciosanego granitu oraz romańskie portale i rzeźby. Niewątpliwie romańska świątynia kotłowska jest bezcennym zabytkiem w skali kraju.

 W księdze ziemskiej kaliskiej w 1413 r. występuje pleban Jan z Kotłowa. W 1457 r. król Kazimierz Jagiellończyk oddał kościół kotłowski w zarząd Kanoników Regularnych Laterańskich. Obraz Matki Boskiej Kotłowskiej w ołtarzu głównym pochodzi z 1605 r. W 1721 r. kościół gruntownie wyremontowano oraz dobudowano wieżę z kamieni i cegły. Ostatnia przebudowa świątyni miała miejsce w latach 1905 – 1908. Wtedy to kościół znacznie rozbudowano, przesuwając apsydę i dobudowując transept.

Z akt lustracji dóbr królewskich dowiadujemy się, że w 1564 r. w Kotłowie było 5 kmieci królewskich oraz 5 ogrodników. Był tu również folwark starościński z budynkami mieszkalnymi, stodołami, spichlerzem, owczarnią i karczmą. W 1628 r. liczba kmieci wzrosła do 9, natomiast po potopie szwedzkim spadła do 2. Z tego względu król polski osadził przy drodze do Strzyżewa kozackich osadników. W końcu XVIII w. było tu 11 gospodarstw zagrodowych i 8 komorniczych. W 1845 r. było w Kotłowie 40 budynków zamieszkałych przez 369 osób. W czasie powstania styczniowego proboszcz kotłowski Stanisław Klemczyński (rodem z Mikstatu) zorganizował oddział składający się z miejscowych ochotników. Oddział ten zaatakowano w okolicach Rudnik, a ks. Klemczyński zginął w walce. W okresie Kulturkampfu w parafii kotłowskiej prowadził działalność misyjną ks. Walenty Śmigielski. W 1908 r. były tu 123 domy i zamieszkiwało 800 osób. Po utworzeniu w 1972 r. parafii polskokatolickiej, wybudowano dla jej potrzeb w latach 1976 – 1982 kościół przy drodze do Biskupic Zabarycznych.

Oprac. Henryk Zieliński 2011′.
Ryciny: Władysław Kościelniak
Poczet królów polskich Jana Matejki.
Urząd Miasta i Gminy Mikstat


Skip to content